جراتمندی یعنی دفاع از حقوق خود و ارتباط درست بین افکار و احساسات خود به صورت مستقیم، صادقانه و مناسب و با احترام به حقوق دیگران.

درک درست مفهوم جراتمندی

قدم اول در کسب مهارت جراتمندی، درک مفهوم و ماهیت آن است. زمانی به شما جراتمند اطلاق میشود که به طور صادقانه و صریح از حقوق خود دفاع کنید، در عین حال که برای حقوق دیگران نیز احترام قائل باشید. در نمونه های مختلف، دیدید که افراد جرأتمند اجازه نمیدهند دیگران از آنها سوء استفاده کنند در ضمن برای نیازها و خواسته های دیگران نیز احترام قائل هستند.

سه مهارت مفید

سه مهارتی که به بهبود جرأت مندی شما کمک میکند عبارت است از: بیان احساسات خود، همدلی و کاردانی.

- بیان احساسات خود: بیان احساسات خود یعنی مطلع ساختن دیگران از احساسی که نسبت به اعمال آنها دارید. از متهم کردن دیگران یا گفتن چیزهایی مانند: «شما بی ملاحظه هستید»، «شما پررو هستید» اجتناب کنید. در عوض احساس خود را نسبت به اعمال آنها به این صورت بیان کنید: «متأسفم اما برنامه های دیگری دارم»، «متأسفم ولی نمی توانم کاری برایتان انجام دهم»، «اگر بیشتر از خودتان مراقبت نمایید، خوشحال می شوم». بیان روشن احساسات خود بر عزت نفس و احترامی که دیگران برای شما قائلند، خواهد افزود.

- همدلی: همدلی مهارتی مهم برای تقویت روابط صمیمانه است. اگر نیازهای دیگران را درک کنید و بپذیرید، آنها بیشتر مایل به پذیرفتن خواسته ها و امیال شما خواهند بود. اما این به معنای آن نیست که هرچه دیگران میخواهند قبول کنید، شما می توانید با خواسته های افراد دیگر مخالفت بکنید ولی باید نشان دهید که احساس آنها را درک می کنید و آن را محترم می شمارید.

- کاردانی: وقتی احساسات خود را بیان میکنید و نسبت به دیگران همدلی نشان میدهید، به احتمال قوی اعمال شما مدبرانه خواهد بود تا نسنجیده. هیچ کس از اینکه وادار به انجام کاری شود، خوشش نمی آید. اگر دیگران شما را به انجام کاری وادار کردند، به جای آن که عقب نشینی کنید، قرص و محکم بایستید و به نحوی برخورد کنید که احترام آنان را جلب کنید.

تاکتیک‌های مطلوب و نامطلوب اعمال نفوذ

افراد برای تحت تأثیر گذاشتن دیگران از روش های مختلفی استفاده میکنند، که برخی از آنها مؤثرند و برخی دیگر نا مؤثر. برخی از تاکتیک های اعمال نفوذ که از نظر افراد قابل قبول

و مطلوب هستند عبارتند از:

- معامله: نفع متقابل و مبادله ی دو سویه.

- مصالحه: آمادگی برای چشم پوشی از برخی خواسته های خود برای رسیدن به تفاهم.

- استدلال: استدلال پذیری و منطقی بودن.

- تخصص: تکیه کردن بر دانش و اطلاعات.

تاکتیک های نامطلوب برای اعمال نفوذ از این قرارند:

- تهدید: تهدید کردن دیگران هنگام مواجه شدن با مشکل.

-  فریبکاری دادن اطلاعات غلط، تملق و دروغ گویی.

- بی توجهی: انجام کارها طبق خواسته ی خود بدون توجه به نیازهای دیگران.

- طفره رفتن: انجام پنهانی و مرموزانه کارها بدون اطلاع دیگران.

به طور کلی افراد از کسانی که سعی میکنند از طریق تهدید، فریبکاری و بی توجهی یا طفره رفتن آنها را تحت تأثیر قرار دهند، خوششان نمی آید. جرأت مندی کامل به معنی تدبیر داشتن و به کارگیری مهارت های مذاکره برای رسیدن به خواسته های خود بدون تعرض به حقوق دیگران است.

پذیرش حقوق و مسئولیت‌های خود

افراد اغلب تفاوت بین خودخواهی و احقاق حقوق خود را نمی دانند. رفتار پرخاشگرانه عملی خودخواهانه است، چون هدف آن برآورده ساختن نیاز خود، بدون توجه به نیاز و خواسته های دیگران است. ولی جرأت مندی در عین حال که بیانگر آن است که شما انعطاف پذیر و اهل گفتگو هستید، همچنین نشان دهنده ی آن است که شما نسبت به دفاع از حقوق خود پایبند هستید. ابراز عقاید، بیان احساسات و دفاع از ارزش های خود، هرگز به منزله ی خودخواهی نیست. افرادی که شما را به خاطر ابراز عقاید و دفاع از حقوقتان بی ملاحظه و خودخواه می نامند، پرخاشگرانه عمل میکنند و می کوشند در شما احساس گناه ایجاد کنند. زمانی که دیگران ما را به خودخواهی و بی ملاحظه بودن متهم می کنند، وسوسه ی بی جرأتی و تسلیم شدن در ما قوت می گیرد؛ اما این بی جرأتی در واقع نوعی شانه خالی کردن است، زیــرا وقتی غیر جرأت مندانه عمل میکنید از پذیرفتن مسئولیت زندگی خود اجتناب می کنید. بـه عنوان یک فرد جرأت مند باید بتوانید در مقابل تلاش دیگران برای دخالت در کارهایتان مقاومت کنید، همچنین باید انتقادات و مخالفت های آنها را تحمل نمایید. هر چه بیشتر منصفانه و سنجیده تر عمل کنید، عزت نفستان نیز بیشتر میشود و اگر دیگران می خواهنـد بـه شـکـل منفعلانه یا پرخاشگرانه رفتار کنند، این مشکل آنان است.

الهه ضمیری - خبرنگار تحریریه جوان قدس